Quan hệ thương mại Việt Nam và các nước thành viên Hội nghị Á-ÂU (ASEM) ngày càng đạt được sự phát triển khả quan

Tổng trị giá buôn bán hàng hoá hai chiều trong giai đoạn 2005-2008 liên tục tăng qua các năm. Cụ thể trong năm 2005, tổng kim ngạch hàng hóa xuất nhập khẩu giữa Việt Nam – ASEM chỉ đạt 45,27 tỷ USD; trong khi đó con số này của năm 2008 lên tới 94,54 tỷ USD, tăng gấp hơn 2 lần so với năm 2005. Đến năm 2009, do chịu ảnh hưởng của cuộc khủng hoảng kinh tế thế giới, tổng trị giá hàng hoá trao đổi giữa Việt Nam với tất cả các quốc gia thành viên ASEM chỉ đạt con số 83,93 tỷ USD, giảm 11,2% so với một năm trước đó. Số liệu thống kê mới nhất ghi nhận kết quả xuất nhập khẩu giữa Việt Nam với các thành viên ASEM đạt 22 tỷ USD, tăng 9,2% so với cùng kỳ năm trước.

Biểu đồ 1: Thống kê tổng kim ngạch xuất khẩu, nhập khẩu và cán cân thương mại hàng hóa giữa Việt Nam- ASEM giai đoạn 2005- 2009 và quý I/2010

Nếu duy trì đà tăng trưởng kim ngạch xuất nhập khẩu hàng hóa bình quân gần 28%/năm của giai đoạn 2005- 2008 thì tổng kim ngạch trao đổi hàng hoá giữa Việt Nam và ASEM trong năm 2010 ước đạt có thể lên đến con số 107 tỷ USD; trong đó kim ngạch xuất khẩu hàng hóa dự kiến đạt hơn 39 tỷ USD và kim ngạch nhập khẩu hàng hóa ước đạt 68 tỷ USD. Nhưng nếu tốc độ tăng bình quân chỉ đạt khoảng 18%/năm (tốc độ tăng bình quân giai đoạn 2005 -2009) thì kim ngạch giao thương giữa Việt Nam và các nước thành viên ASEM dự kiến chỉ đạt 99 tỷ USD: trong đó xuất khẩu ước đạt 36 tỷ USD và nhập khẩu là 63 tỷ USD.

Cán cân thương mại hàng hóa giữa Việt Nam và ASEM luôn mất cân bằng với mức thâm hụt nghiêng về phía Việt Nam. Cụ thể, mức nhập siêu với các nước thành viên ASEM trong năm 2005 chỉ là mức một con số 7 tỷ USD thì năm 2008 con số này đã lên đến mức 2 con số 21,72 tỷ USD và gần nhất trong năm 2009, tổng kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam sang thị trường các nước ASEM chỉ đạt 31,78 tỷ USD, giảm 11,2%; trong khi đó tổng trị giá nhập khẩu là 52,15 tỷ USD, giảm 12,7% so với năm 2008 nên mức thâm hụt cán cân thương mại hàng hóa của Việt Nam với các thành viên ASEM cả năm 2009 là 20,37 tỷ USD, giảm 6,2% so với con số này trong năm 2008.

Năm 2009, trong tổng số 42 thị trường của khối ASEM thì có 24 thị trường Việt Nam xuất siêu và có 18 thị trường nhập siêu. Tuy nhiên, mức xuất siêu 6,11 tỷ USD với 24 thị trường (dẫn đầu là thị trường Philippin đóng góp 963 triệu USD) không bù đắp được mức thâm hụt 26,48 tỷ USD từ các thị trường nhập siêu khác của Việt Nam trong ASEM (trong đó, Trung Quốc là thị trường Việt Nam nhập siêu lớn nhất với con số 11,53 tỷ USD, chiếm 43,6% mức thâm hụt của Việt Nam với tất cả thành viên).

Trong thương mại giữa Việt Nam và các thành viên ASEM trong năm 2009nước ta có 11 đối tác xuất khẩu và 9 đối tác nhập khẩu đạt trị giá trên 1 tỷ USD. Các thị trường xuất khẩu trên 1 tỷ USD chiếm hơn 80% kim ngạch xuất khẩu và đối với nhập khẩu là 89,8% kim ngạch nhập khẩu cả khối.

Thống kê số liệu xuất nhập khẩu năm 2009 của Tổng cục Hải quan cho thấy, chiếm hơn 80% tổng kim ngạch xuất nhập khẩu của Việt Nam với các thành viên ASEM tập trung với Trung Quốc, Thái Lan, Singapore, Nhật Bản, Malaixia, Inđônêxia, Hàn Quốc, Đức và Ấn Độ. Trong đó, Nhật Bản là thị trường dẫn đầu về nhập khẩu hàng hoá của Việt Nam với kim ngạch đạt 6,29 tỷ USD, tiếp theo là thị trường Trung Quốc 4,9 tỷ USD, Singapore: 2,08 tỷ USD,…Ở chiều ngược lại, Trung Quốc, Hàn Quốc và Nhật Bản là ba đối tác lớn nhất cung cấp hàng hoá cho các doanh nghiệp Việt Nam với tỷ trọng chiếm khoảng gần 60% kim ngạch nhập khẩu của Việt Nam từ các thành viên ASEM.

Năm 2009, kinh tế thế giới có ít biến động thất thường hơn năm 2008 nhưng vẫn luôn tiềm ẩn những rủi ro. Thị trường tài chính thế giới tiếp tục khó khăn, đầu tư và thương mại toàn cầu sụt giảm, giá hàng hoá tăng chậm,…đẩy suy thoái kinh tế rơi vào đáy trong những tháng đầu năm.Trên lĩnh vực ngoại thương, thương mại giữa Việt Nam với các thành viên ASEM đều chịu tác động của sự suy thoái này. Điều này được thể hiện rõ hơn qua các biểu đồ dưới đây, cụ thể trao đổi buôn bán giữa Việt Nam và các nước thành viên ASEM tăng liên tục trong giai đoạn 2005- 2008 nhưng lại giảm sút trong năm 2009.

Các doanh nghiệp của Việt Nam nhập khẩu hàng hoá từ các nước trong khối ASEM chủ yếu là các mặt hàng: máy móc thiết bị dụng cụ & phụ tùng, xăng dầu các loại, máy vi tính sản phẩm điện tử & linh kiện, nguyên phụ liệu ngành dệt may da giày, linh kiện & phụ tùng ôtô, hoá chất & sản phẩm hoá chất, chất dẻo nguyên liệu, sản phẩm từ chất dẻo…Đa số các mặt hàng nhập khẩu này có tỷ trọng trên 70% kim ngạch mặt hàng đó của Việt Nam nhập khẩu từ tất cả các thị trường trên thế giới.

Chiếm tỷ trọng trên 70%, hàng hóa của Việt Nam xuất khẩu sang ASEM chủ yếu là các mặt hàng nông thuỷ sản, khoáng sản, công nghiệp nhẹ và tiêu dùng như: dầu thô, sản phẩm dệt may, thủy sản, giày dép các loại, máy vi tính sản phẩm điện tử & linh kiện, máy móc thiết bị dụng cụ & phụ tùng, gạo, than đá, cà phê, gỗ & sản phẩm gỗ, …

1/ Danh sách 42 nước thành viên ASEM có quan hệ thương mại với Việt Nam: Ấn Độ, Anh, Áo, Ba Lan, Bỉ, Bồ Đào Nha, Brunây, Bungari, Campuchia, Cộng hoà Séc, Cyprus, Đan Mạch, Đức, Estonia, Hà Lan, Hàn Quốc, Hungary, Hy Lạp, Inđônêxia, Ireland, Italia, Lào, Latvia, Lúcxămbua, Malaixia, Manta, Môngcổ, Myanmar, Nhật Bản, Pakixtan, Phần Lan, Pháp, Philippin, Rumani, Slôvakia, Slôvenia, Tây Ban Nha, Thái Lan, Thụy Điển, Trung Quốc, Xingapore.

Nguồn TCHQ